Λιποίδημα και Διατροφή
Η διατροφική αλλαγή μπορεί να βελτιώσει την κατάσταση
Πολλά είναι τα προβλήματα γύρω από το θέμα της διατροφής και του λιποιδήματος: μπορεί να αντιμετωπιστεί η πάθηση με σωστή διατροφή; Μπορεί, πραγματικά, να θεραπευτεί η πάθηση με τη σωστή διατροφή; Ή, μήπως, υπάρχει ‘λανθασμένη’ διατροφή για τους ασθενείς με λιποίδημα;
Το γεγονός είναι ότι η ανθυγιεινή διατροφή και η παχυσαρκία μπορεί να επιδεινώσουν το οίδημα. Αντιθέτως, λιγότερα κιλά σημαίνουν λιγότερες ενοχλήσεις (1). Πάντως, μόνο η διατροφή και η δίαιτα δεν φθάνουν για να γιατρευτεί το λιποίδημα. Αλλά: η υγιής διατροφή και το φυσιολογικό βάρος είναι σημαντικά για να βελτιωθεί η ατομική ευεξία.
Τι είδους διατροφή χρειάζεται για το λιποίδημα;
Η υγιεινή διατροφή είναι σημαντική. Μέσω της πρόσληψης τροφής προμηθεύουμε στον οργανισμό μας όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Δυστυχώς, όμως, όλα όσα είναι νόστιμα δεν είναι και υγιεινά. Στην περίπτωση πολλών νόσων, η σωστή διατροφή παίζει κρίσιμο ρόλο. Μια τέτοια νόσος είναι και το λιποίδημα. Οι ανθυγιεινές συνήθειες διατροφής μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα διαρκώς αυξανόμενες εναποθέσεις λίπους.
Οι ειδήμονες αναφέρονται επανειλημμένως σε δύο έννοιες σε σχέση με το λιποίδημα και την διατροφή: ισογλυκαιμική (δηλαδή χαμηλή σε σάκχαρα) και κετογονική διατροφή.
Το σκεπτικό και για τις δύο αυτές πλευρές είναι ίδιο: με διατροφική αλλαγή, το σώμα θα αναγκαστεί να χρησιμοποιήσει τα υφιστάμενα αποθέματα λίπους ως πηγή ενέργειας και θα ενισχυθεί η καύση του λίπους. Θα θέλαμε τώρα να εξηγήσουμε εν συντομία τι σημαίνει γλυκαιμική και κετογονική διατροφή.
Διατροφή με χαμηλά σάκχαρα
Η διατροφή με χαμηλά σάκχαρα έχει στόχο να αποφευχθούν οι αιχμές σακχάρου και ινσουλίνης στο αίμα. Η βασική ιδέα είναι η εξής: αν το επίπεδο σακχάρου είναι μονίμως αυξημένο, προάγεται η ανάπτυξη παχυσαρκίας και διαβήτη.
Πρόκειται για φαύλο κύκλο: οι τροφές με υψηλή γλυκαιμική αξία προκαλούν τεράστια αύξηση στο επίπεδο του σακχάρου στο αίμα και έτσι ενισχύουν και την έκκριση ινσουλίνης. Το αποτέλεσμα είναι να γίνεται βραδεία καύση του λίπους, ενώ ταυτόχρονα ενισχύεται η επιθυμία για φαγητό. Τα τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, από την άλλη πλευρά, προσφέρουν μακροπρόθεσμο κορεσμό, διατηρούν το επίπεδο της ινσουλίνης χαμηλό και ο οργανισμός χρησιμοποιεί ως πηγή ενέργειας τα αποθέματα λίπους.
Στη διατροφή χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, προτιμώνται τρόφιμα με χαμηλή περιεκτικότητα σακχάρων, όπως, π.χ., τα περισσότερα λαχανικά. Πρέπει να αποφεύγονται, ωστόσο, το λευκό ψωμί και οι τηγανητές πατάτες. Η αρχή είναι γνωστή και από τον διαβήτη και από τη λεγόμενη διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας υδατανθράκων.
Ας σημειωθεί όμως! Νέες μελέτες δείχνουν ότι το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα μετά το φαγητό διαφέρει από άτομο σε άτομο. Το επίπεδο εξαρτάται, μεταξύ άλλων, και από την ηλικία και από τον ΔΜΣ (Δείκτη Μάζας Σώματος). Φαίνεται, όμως, πως και άλλοι παράγοντες επηρεάζουν το σάκχαρο του αίματος. Συνεπώς, ο γλυκαιμικός δείκτης πρέπει, στην ουσία, να καθορίζεται με εξατομικευμένο τρόπο για κάθε άτομο. Οι σύγχρονοι πίνακες τροφών, όμως, παρέχουν έναν βασικό προσανατολισμό.
Κετογονική διατροφή
Η κετογονική διατροφή έχει ως σημείο εκκίνησης τη σημαντική μείωση των υδατανθράκων, μόνον που στην αρχή είναι ακόμη πιο επιθετική. Να ποια είναι η βασική ιδέα: οι υδατάνθρακες μετατρέπονται πολύ εύκολα σε ενέργεια. Αν υπάρχουν λίγοι υδατάνθρακες, το σώμα πρέπει να βρει ενέργεια από άλλες πηγές. Ως αποτέλεσμα της στέρησης υδατανθράκων, το σώμα πρέπει να διεγερθεί ώστε να μην συνεχίσει να αποθηκεύει λίπος, αλλά να το χρησιμοποιεί ως πηγή ενέργειας, ούτως ώστε να αρχίσει να λειτουργεί βάσει μεταβολισμού του λίπους.
Ταυτόχρονα, πρέπει να ρυθμιστεί αναλόγως και η πρόσληψη πρωτεΐνης ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του κάθε ατόμου για να διατηρηθεί η μυική μάζα. Ωστόσο, οι απαιτήσεις σε πρωτεΐνη διαφέρουν, ανάλογα με την σωματική δραστηριότητα και την ηλικία. Θετικές παρενέργειες της κετογονικής διατροφής: η έκκριση ινσουλίνης είναι -σε απόλυτη συμμόρφωση με τη διατροφή χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη- πολύ μειωμένη και βελτιώνονται τόσο οι σωματικές όσο και οι ψυχικές επιδόσεις!
Ιδέες για νόστιμες συνταγές, όπως αυτή που παρουσιάζεται στο παρακάτω βίντεο, βρίσκονται σε διάφορες διαδικτυακές πύλες συνταγών.
Βοήθεια με τη διατροφική αλλαγή
Η διατροφική αλλαγή απαιτεί πειθαρχία, διότι σημαίνει ότι διακόπτονται παλιές συνήθειες και υιοθετούνται νέες. Για τους ασθενείς με λιποίδημα, αυτό μπορεί να είναι ακόμη δυσκολότερο, γιατί η επιτυχία στις γνωστές προβληματικές περιοχές είναι ορατή σε πολύ περιορισμένο βαθμό. Τόσο με την ισογλυκαιμική όσο και με την κετογονική διατροφή, το άτομο αναγκάζεται να ασχοληθεί έντονα με το θέμα της δίαιτας και τη σημασία και θρεπτική αξία των διαφόρων ειδών τροφής. Η διατροφική συμβουλευτική με ειδήμονα επί του θέματος παρέχει την αναγκαία γνώση. Επειδή στην περίπτωση ασθενών με λιποίδημα πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλοι παράγοντες, όπως οι διατροφικές διαταραχές, κρίνεται σκόπιμη η διατροφική θεραπεία υπό επιστημονική καθοδήγηση.
(1) Faerber G. Ernährungstherapie bei Lipödem und Adipositas – Ergebnisse eines leitliniengerechten Therapiekonzepts. Vasomed 2017; 29:176-177.