Λεμφοίδημα – Τι είναι

Εδώ εξηγούμε τα συμπτώματα, τη διάγνωση και την πορεία της νόσου.

Τι είναι το Λεμφοίδημα;

Η βλάβη στο σύστημα των λεμφαγγείων διαταράσσει την ικανότητά τους να μεταφέρουν απόβλητα στοιχεία. Δεν είναι πια δυνατόν να απομακρυνθούν οι πρωτεΐνες και το υγρό των ιστών, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται στον ενδιάμεσο ιστό προκαλώντας πρήξιμο που ονομάζεται λεμφοίδημα. Το λεμφοίδημα εμφανίζεται στο σημείο εκείνο του σώματος όπου διαταράσσεται η ικανότητα αποσυμφόρησης της λέμφου. Επηρεάζονται ιδιαίτερα τα άνω και κάτω άκρα. Το λεμφοίδημα μπορεί, επίσης, να εμφανιστεί σε όργανα, στην κεφαλή ή στα γεννητικά όργανα. Οι γυναίκες επηρεάζονται συχνότερα από τους άντρες.
Ανάλογα με την αιτία, διακρίνεται πρωτοπαθές και δευτεροπαθές λεμφοίδημα.

 

Πρωτοπαθές λεμφοίδημα

Το λεμφοίδημα περιγράφεται ως ‘πρωτοπαθές’ όταν ήδη υπάρχει εν τη γενέσει της δυσμορφία των λεμφαγγείων. Πιθανές αιτίες πρωτοπαθούς λεμφοιδήματος μπορεί να είναι οι εξής:

  • Πλήρης απουσία λεμφαγγείων, συνήθως σε συγκεκριμένα μέρη του σώματος (απλασία, ατρησία)
  • Υπερβολική στένωση ή υπερβολικά μικρός αριθμός λεμφαγγείων (υποπλασία)
  • Διατεταμένα αγγεία (υπερπλασία, λεμφαγγειεκτασία)
  • Σκλήρυνση λεμφαδένων (ίνωση λεμφαδένων)
  • Απουσία λεμφαδένων (αγενεσία λεμφαδένων)
Λεμφοίδημα – Τι είναι

Η συμμόρφωση είναι εξαιρετικά σημαντική στη θεραπευτική αγωγή του λεμφοιδήματος.

Το πρωτοπαθές οίδημα τείνει να αναπτύσσεται μεταξύ εφηβείας και 35 ετών. Ωστόσο, μπορεί να υπάρχει ήδη κατά τη γέννηση ή να εμφανιστεί μετά την ηλικία των 35 ετών. Το πρωτοπαθές λεμφοίδημα μπορεί να είναι κληρονομικό και εμφανίζεται συνήθως σποραδικά.

 

Δευτεροπαθές λεμφοίδημα

Μιλάμε για ‘δευτεροπαθές λεμφοίδημα’ όταν η βλάβη στη λεμφική λειτουργία προκλήθηκε λόγω εξωτερικών αιτίων. Τότε είναι αποτέλεσμα βλάβης στα λεμφαγγεία ή στους λεμφαδένες. Οι αιτίες του δευτεροπαθούς λεμφοιδήματος είναι οι εξής:

  • Τραυματισμός
  • κακοήθεια (π.χ., όγκος)
  • δερματική φλεγμονή (π.χ., ερυσίπελας)
  • παράσιτα
  • χειρουργικές επεμβάσεις και/ή ακτινοβολία

Η κύρια αιτία δευτεροπαθούς λεμφοιδήματος στις βιομηχανικές χώρες της Δύσης είναι οι χειρουργικές επεμβάσεις καρκίνου, στις οποίες αφαιρούνται μερικώς ή εντελώς οι λεμφαδένες, καθώς και η ακτινοθεραπεία.

Τα λεμφοιδήματα διαφέρουν σε εμφάνιση, θέση της νόσου και σχήμα. Δυστυχώς, το λεμφοίδημα διαγιγνώσκεται συνήθως όταν είναι πολύ αργά. Πολλοί ασθενείς δεν λαμβάνουν την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή και, συνεπώς, ένας αριθμός ασθενών στη Γερμανία, σύμφωνα με τη Γερμανική Εταιρεία Αγγειακών Παθήσεων (Deutsche Gefäßliga) υπολογίζεται σε περίπου 80.000.

Λεμφοίδημα – Τι είναι

Εικόνα λεμφοιδήματος.

Διάγνωση

Το λεμφοίδημα διαγιγνώσκεται συνήθως γρήγορα βάσει λεπτομερούς ιστορικού και κλινικής εξέτασης (επιθεώρηση, ψηλάφηση). Ενδείξεις λεμφοιδήματος που πρέπει να προσέξουν οι διαγιγνώσκοντες ιατροί είναι οι εξής:

  • Δυσχρωμία επιδερμίδας, από φυσιολογικό σε φαιοκάστανο χρώμα
  • Αυξημένη πυκνότητα ιστού
  • Βαθιές δερματικές πτυχές
  • Στα πρώιμα στάδια του οιδήματος στο δέρμα παραμένει το εντύπωμα που δημιουργείται όταν πιεστεί, κάτι που παύει να είναι δυνατόν σε πιο όψιμα στάδια
  • Δεν είναι δυνατόν να εγερθεί η δερματική πτυχή από τη ραχιαία επιφάνεια του κάτω ποδός ή των δακτύλων του χεριού. Σημείωση: αν αυτό δεν είναι δυνατόν, παραμένει ασαφές αν πρόκειται για λεμφοίδημα.
Λεμφοίδημα – Τι είναι

Στα δεξιά βλέπετε το σήμα Stemmer.

Στάδια του λεμφοιδήματος

Το λεμφοίδημα δεν εμφανίζεται από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά αναπτύσσεται με ύπουλο τρόπο. Ωστόσο, όταν έχει αρχίσει η εμφάνιση του οιδήματος, η διαδικασία θα συνεχιστεί, αν δεν αντιμετωπιστεί. Αυτό συνδέεται, μεταξύ άλλων με το γεγονός ότι η αμυντική λειτουργία του δέρματος επιδεινώνεται λόγω του λεμφοιδήματος. Μπορεί να αναπτυχθούν δερματικές βακτηριακές λοιμώξεις, π.χ., ερυσίπελας, που επηρεάζουν με τη σειρά τους τα λεμφαγγεία. Το οίδημα επιδεινώνεται.

Το λεμφοίδημα μπορεί να εμφανιστεί με διάφορους βαθμούς σοβαρότητας, η οποία εξαρτάται από την ποσότητα της λέμφου που αποθηκεύεται στον ιστό. Στα πρώιμα στάδια η πρησμένη περιοχή του δέρματος διατηρεί σαφές εντύπωμα στα σημεία που πιέζονται με τον αντίχειρα. Αν το εντύπωμα δεν εξαφανιστεί αμέσως μετά, αυτό αποτελεί ένδειξη οιδήματος. Σε πιο προχωρημένα στάδια το οίδημα έχει αναπτυχθεί σε βαθμό που τα άκρα εμφανίζονται πλήρως παραμορφωμένα. Η κατάσταση αυτή οδηγεί σε επιδείνωση της αμυντικής λειτουργίας του δέρματος. Γι’ αυτό το λόγο, σε πιο προχωρημένα στάδια, το λεμφοίδημα τείνει να οδηγεί σε δερματικές βακτηριακές λοιμώξεις, π.χ., ερυσίπελας. Οι λοιμώξεις αυτές, με τη σειρά τους, επηρεάζουν το σύστημα των λεμφαγγείων και έτσι επιδεινώνεται το λεμφοίδημα.

 

Η ανάπτυξη του λεμφοιδήματος διακρίνεται στα παρακάτω τέσσερα στάδια:

Στάδιο 0: Λανθάνον οίδημα

Το σύστημα των λεμφαγγείων έχει ήδη υποστεί βλάβη και η λειτουργία του έχει ήδη μειωθεί. Ωστόσο, εξακολουθεί να εξυπηρετεί την αποσυμφόρηση της λέμφου. Το οίδημα δεν έχει (ακόμη) παρουσιαστεί.

 

Στάδιο Ι: Αναστρέψιμο οίδημα

Το σύστημα των λεμφαγγείων δεν τα βγάζει πέρα. Εμφανίζεται πρήξιμο των μαλακών μορίων τις πρώτες βραδινές ώρες. Το πρήξιμο μπορεί να αναστραφεί πλήρως στη διάρκεια της νύχτας ή μετά από μερικές ημέρες με ανύψωση των κάτω άκρων.

 

Στάδιο ΙΙ: Χρόνιο μη αναστρέψιμο οίδημα

Το πρήξιμο έχει σαφώς σκληρυνθεί. Η επιδερμίδα δεν αφήνει πλέον εντύπωμα μετά την πίεση και το οίδημα δεν αναστρέφεται μετά από μακρές περιόδους ανάπαυσης.

 

Στάδιο ΙΙΙ: Ελεφαντίαση

Το πρήξιμο αποκτά ακραίες διαστάσεις. Το κάτω άκρο έχει παραμορφωθεί σοβαρά. Το δέρμα είναι σκληρό και χαρακτηρίζεται από εκβλαστήσεις που μοιάζουν με μυρμηγκίες. Λόγω ανάπτυξης προδρόμων λεμφαδένων και υπερβολικής διόγκωσης, αυξάνεται ο κίνδυνος ερυσιπέλατος.

Λεμφοίδημα – Τι είναι

Τα διάφορα στάδια του λεμφοιδήματος.